Siyasette İnovasyon ve Seçim Sistemi Siyasal sistemler, hükmetme (özellikle yasama ve yürütme) gücünün kimin veya kimlerin elinde bulunacağını belirleyerek oluşan ve farklılaşan devlet iktidarı türlerini anlatmaktadır. Türkiye’de siyaset denilince partizanlık anlaşılıyor ya da siyaseti icra etme şeklimiz partizanlık üzerinden yürüyor. Farklı partiden iki kişi; arkadaş olamaz, konuşamaz veya bir araya gelişinde bir niyet yoklaması olur. Az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerin birçoğunda durum bu şekilde. Ama en azından ülkemizde seçimlerin demokratik olarak yürütülmesi için bir gayret var. Hatta parti içi demokrasiden çok daha fazla seçimlerin demokratik yürütülmesi gayreti var diyebiliriz. Bu haftaki yazımda; öncelikle Dünya ekonomisinde önemli yeri olan ülkelerin seçim sistemlerine kısaca değineceğim. Bir sonraki yazımda ise siyasetin yapılış şekli ve seçmen algısından bahsedeceğim. AMERİKA’DAN BAŞLAYALIM: ABD başkanlık seçimlerinde seçmenler aslında doğrudan doğruya başkan ve başkan yardımcısını seçmezler. Her eyaletten seçmenler, eyaletlerini seçiciler kurulu adı verilen bir kurultayda temsil edecek üyeleri seçerler. Seçimlerden sonra bu seçiciler kurulu toplanarak başkan ve başkan yardımcısı seçimini gerçekleştirir. Başkanlık seçimi dört yılda bir olmaktadır. RUSYA Devlet Duması Federal Meclis'in (Rus parlamentosu) alt kanadıdır, üst kanadı ise Federasyon Konseyi'dir. Başkanlık kararnamesi ile 1993 yılında kurulmuştur. Parlamento beş yıllık bir dönem için seçilen 450 milletvekilinden oluşmaktadır. Milletvekilleri 1993'ten 2003'e kadar karma bir sistemle seçilmiştir: 225'i tek üyeli bölgelerden ve eşit sayıda parti listelerinden. Dördüncü Devlet Duması sırasında, tamamen nispi bir sistemin uygulanmasına karar verilmiştir. 2016 yılı itibariyle karma sisteme geri dönülmüştür. Devlet Duması için 21 yaşından büyük Rusya vatandaşı aday olma hakkına sahiptir. ALMANYA Her bir seçmen seçim sandığına giderken iki oya sahiptir. Bunlardan birini Federal Meclise doğrudan göndermek istediği kişiler için kullanır, diğerini ise parti listelerinin seçiminde kullanır.   Birinci Oy/ Doğrudan Aday Birinci oyla seçim bölgesini Federal mecliste temsil etmesi istenilen kişi seçilir. Bir seçim bölgesi için her partiden bir aday belirlenebilir. Bir partiye üye olmayan insanlar da, seçim bölgesinde adaylıklarını destekleyen en az 2000 kişinin imzasını almak koşuluyla adaylığını koyabilir. Seçmenlerden sadece en çok oyu alan bir kişi seçilir. Burada çoğunluk prensibi geçerlidir. Bu da diğer adaylar için verilen oyların geçerli olmadığının bir göstergesidir. İkinci Oy/Parti Oyu İkinci oyla bir parti seçilir. Seçimden sonra partiler için verilmiş olan tüm oylar toplanır. Bu oylarla partilere yüzde kaç oranında oy verildiği belirlenir. Bu sayı Federal mecliste bir partiden kaç tane milletvekili gönderileceğini belirlemede oldukça etkilidir.  Birinci oyda seçim bölgesinde oyların çoğunluğunu alan kişi seçilir. Diğer birinci oyların tümü dikkate alınmamaktadır. Birinci oyda çoğunluk prensibi ön plandadır: çoğunlukta olan kimse o kazanır. Bu ikinci oyda değişiklik gösterir: tüm ikinci oylar topluca sayılır ve hangi partinin yüzde kaç oranında oy aldığı belirlenir. Bu yüzdelik sayı partilerin vekillerine ek olarak kaç tane adayı daha parlamentoya gönderebileceğinin belirlenmesi açısından önemlidir. ÇİN  Çin Halk Cumhuriyeti; pek çok kaynakta "işçi sınıfının önderliği altında ve işçiler ile köylüler arasındaki ittifaka dayalı halkın demokratik diktatörlüğü altında bir sosyalist devlettir. Çin anayasası ; ülkenin "Çin Komünist Partisi [ÇKP] liderliği altında" yönetildiğini belirtir. Çin, de facto olarak tek partili rejim olduğu için Genel sekreter (parti lideri), devlet ve hükûmet üzerindeki nihai güce sahip olup üstün lider olarak işlev göstermektedir. İlçe seviyesindeki Halk Kongresi üyeleri seçmenler tarafından seçilir. Bu ilçe seviyesindeki halk kongreleri, yerel hükûmeti gözetleme sorumluluğuna sahiptir ve eyalet seviyesindeki halk kongrelerine üyeler seçer. Çin Devleti Başkanı; 1982 Çin Anayasası'nın 62. maddesinin düzenlediği esaslara göre, Çin Ulusal Halk Kongresi tarafından Çin Ulusal Halk Kongresi Prezidyumunun önerdiği aday seçilir. İSVİÇRE  İsviçre, karmaşık siyasi yapısı ve seçim sistemi nedeniyle 50 yıldan uzun süredir koalisyon hükümetleri tarafından yönetiliyor. Federal hükümet parlamento tarafından seçilen 7 bakandan oluşuyor. Resmi adı İsviçre Konfederasyonu olan İsviçre'nin temelini oluşturan konfederasyon 13. yüzyılın sonunda kuruldu ve 1499'dan beri bağımsızlığını korudu.  Her 4 yılda bir gerçekleştirilen seçimlerde İsviçre vatandaşları, 200 kişilik Federal Meclis (Halk Meclisi) ile 46 kişilik Kantonlar Meclisi üyelerini belirmek için oy kullanacak. İsviçre 26 kantondan oluşuyor. Kantonların her biri kendi kararlarını kendi alıyor. Ancak bu onların birbirinden bağımsız olduğu anlamına gelmiyor. Merkeze bağlılar ve kantonların aldıkları kararlar Anayasa’ya uygun olmak zorunda. Ülkenin 4 resmi dili var. Ülke genelinde alınan tüm kararlar ya da yayınlanan tüm içerikler bu 4 dilde yayınlanıyor. Öte yandan tüm kantonlarda şöyle bir kural var. Her birey eğitim aldığı dilin yanından geri kalan 3 dilden birinin de eğitimini almak zorunda. Yani İsviçrelilerin hepsi en az 2 dil biliyor. Bu diller Almanca, Fransızca, İtalyanca ve Romanş’tır. Öte yandan mahkemeler parlamento ve hükümetten tamamen bağımsızdır. İsviçre'de seçmenlerin yüzde 90'a yakını tercihlerini, sandık başına gitmeden elektronik oylamayla ya da mektupla yapıyor. Sevgili okurlarım, detaylı bir şekilde bu seçim sistemleri anlatmamız sayfalar sürer. Amacım kısa kısa bilgi verip farkındalık oluşturmak. Ez cümle; Dünya’yı tanımadan, Türkiye’yi ve Türkiye’nin seçim sistemini anlayamayız, yorumlayamayız.